🔻روزنامه دنیای اقتصاد
📍 باخت بازارها به سپرده
بررسی‌ها نشان می‌دهد که در یازده‌ماه نخست سال جاری سود سپرده بیشترین بازدهی را در میان بازارهای دارایی ثبت کرده است. بر این اساس، بازدهی سود سپرده از بازار دلار، سکه طلا و بورس بالاتر بوده است
البته این مقایسه بدون در نظر گرفتن نرخ سود ۳۰درصدی و با سودهای مصوب قبلی صورت گرفته است. نکته قابل توجه این است که در یازده‌ماه سال جاری بالاخره بازدهی ربع‌سکه از محدوده منفی خارج شد و به رقم ۲.۹درصد رسید.

در بازه ماهانه، بازار دلار و سکه از شرایط بی‌تحرکی خارج شدند و توانستند در بهمن‌ماه بیشترین بازدهی را از آن خود کنند؛ اما در بازه بلندمدت هنوز شرایط به نفع بازار سپرده است. باید توجه کرد که کم‌ریسک بودن ورود به بازار پول نسبت به دلار و طلا نیز باعث شده است که این گزینه با استقبال بالاتری روبه‌رو شود. در ماه اخیر بورس بدترین عملکرد را در میان بازارها داشت و بازدهی منفی ۴.۴درصدی را ثبت کرد؛ هرچند برخی معتقدند که احتمال آغاز یک مسیر صعودی وجود دارد.
میکائیل زین‌الدین: بازدهی ۱۱ماهه ربع‌سکه بالاخره مثبت شد.

نیم و ربع‌سکه در سال گذشته سودهای چشمگیری را از آن سرمایه‌گذاران خود کردند. به‌طور مثال ربع‌سکه در ۱۲ماهه سال ۱۴۰۱ با رشد قیمتی ۱۶۳درصدی رکورددار بازارهای ارز و طلا بود؛ اما بررسی‌ها نشان می‌دهد افرادی که در روزهای پایانی سال گذشته اقدام به خرید قطعات کوچک‌تر خانواده سکه کردند تا روزهای پایانی بهمن ماه با اقبال خوبی همراه نبوده‌اند.

در بازار روز آخر بهمن قیمت هر قطعه ربع‌سکه طلا به ۱۱میلیون و ۶۵۰هزار تومان رسید و با رشدی ۲.۹درصدی نسبت به اسفند سال پیش، پس از ۱۱ماه مثبت شد. در این میان «دنیای‌اقتصاد» روند دیگر بازارهای دارایی در ۳۰روزه بهمن و همچنین ۱۱ماه نخست سال جاری را نیز بررسی کرده است که در این آمار مشاهده می‌شود بازدهی از ابتدای سال نرخ دلار ازاد در حال نزدیک شدن صدرنشین جدول (نرخ سود سپردی بانکی) است.

البته باید در نظر گرفت که در هفته‌های گذشته بانک مرکزی با افزایش موقت سقف سود سپرده بانکی به ۳۰درصد، جذابیت بازار پول را برای سرمایه‌گذاران افزایش داد. اما گزارش حال حاضر گذشته‌نگر است؛ در نتیجه آثار این تصمیم جدید به‌صورت کامل قابل بررسی نیست.

رقابت نزدیک بازارها در بهمن
بررسی بازارهای دارایی در بهمن‌ماه سال جاری نشان می‌دهد بازدهی دلار، طلا و قطعات مختلف خانواده سکه در ماهی که گذشت در یک بازه ۵ تا ۸درصدی قرار داشته است. ربع‌سکه با ۸.۳۷درصد سود پیشتاز رالی بهمن ماه بود و پس از آن نیز به ترتیب دلار آزاد با ۶.۲۶درصد، سکه طلای طرح جدید با ۵.۶۳درصد نیم‌سکه با ۵.۳۶درصد، و گرم طلای ۱۸عیار با ۵.۲۴درصد در رتبه‌های دوم تا پنجم قرار گرفتند. به‌طور کلی بازار ارز و طلا بهمن ماه پر نوسانی را پشت سر گذاشتند.

طی معاملات این ماه بود که نرخ دلار به سقف تاریخی خود یعنی کانال ۵۸هزار تومانی سر زد. انباشت سیگنال‌های منفی در رابطه با شرایط سیاسی-نظامی منطقه را می‌توان عامل مهمی در راستای این جهش‌های قیمتی دانست. تحولات منطقه با افزایش سطح ریسک‌های سیاسی سبب شد تا انتظارات تورمی فعالان بازار در حد بالای خود قرار بگیرد و به تبع آن نرخ شاخص‌های بازار ارز و طلا دچار روندهای افزایشی شوند.

البته در روزهای میانی ماهی که گذشت، بخشی از این هیجانات تخلیه شد؛ به‌طوری‌که دلار بخشی از روزهای هفته گذشته را در شرایط ثبات قیمت سپری کرد. سیگنال‌های منتشرشده از سوی مقامات مسوول نهاد بازارساز نیز حاکی از آن است که سیاست تثبیت همچنان در دستور کار است و بانک مرکزی تلاش دارد تا با حضور موثر خود از شدت نوسانات نرخ ارز بکاهد. اما باید دید در هفته‌های پیش رو با رشد سطح تقاضای آخر سال، روند نرخ ارز به چه شکل پیش خواهد رفت و آیا حمایت‌های بانک مرکزی می‌تواند دلار را زیر سقف تاریخی خود نگه دارد یا خیر؟

گرمای زمستانه بازارها
بررسی‌ها نشان می‌دهد بازارهای دارایی در ۲سال اخیر یک رفتار مشابه را در پیش گرفته‌اند. در سال جاری و سال گذشته تب و تاب بازار‌ها در ۶ماه دوم سال به‌ویژه در ماه‌های زمستان افزایش چشمگیری داشته است. به‌طور مثال قیمت دلار آزاد در ۳ماه تابستان سال جاری زیر سقف قیمت ۵۰هزار تومانی و در یک بازه نوسان نسبتا کوچک معامله می‌شد که با فرارسیدن پاییز و زمستان این شرایط تغییر کرد.

برخی افراد همزمانی انتشار اخبار منفی را عامل این شباهت رفتار می‌دانند. به عقیده این افراد در ۶ماه دوم سال گذشته سطح ریسک‌های بازار افزایش یافته بود، امسال نیز از میانه‌های مهر ماه، تحولات نطقه ریسک‌های سیاسی را افزایش داد؛ درنتیجه رشد دمای بازار‌ها با این همزمانی توجیه می‌شود. اما برخی دیگر از کارشناسان تمایل به تبدیل دارایی‌ها در ماه‌های پایانی سال را نیز به‌عنوان یکی از عوامل مهم مساله مذکور می‌دانند.

این کارشناسان معتقدند که در ماه‌های پایان سال تمایل افراد به تغییر شکل دارایی‌های خود و حضور در بازارهای ارز و طلا افزایش می‌یابد. تسویه‌حساب شرکت‌ها، رشد سطح دریافتی کارمندان در ماه‌های پایانی سال و موارد این‌چنینی می‌توانند دلایلی برای افزایش سطح تقاضا باشد.

پیشتاز ۱۱ماهه بازارها
نرخ سود بانکی مجددا صدرنشین بازدهی بازار‌ها شد. از ماه‌های میانی سال تاکنون نرخ سود سپرده، صدرنشین رقابت سالانه بوده است. روند کاهشی بازار‌ها در بهار و روند باثبات آنها در تابستان سبب شد تا سود سپرده اختلاف خود را با دیگر شاخص‌ها افزایش دهد. در ماهی که گذشت نیز ۲درصد سود ثابت به بازدهی از ابتدای سال این شاخص اضافه شد تا با ۲۲درصد سود پیشتاز رالی ۱۱ماهه باشد.

دلار آزاد با نوسانات قیمتی خود در بهمن‌ماه، به بازدهی ۱۹.۱۸درصدی ۱۱ماهه رسید و در جایگاه دوم قرار گرفت. جایگاه سوم رالی ۱۱ماهه نیز با ۱۲.۷۶درصد به گرم طلای ۱۸عیار رسید. همچنین گفتنی است که نیم‌سکه نیز ‌مانند برادر کوچک‌تر خود ربع‌سکه، از اسفند سال گذشته تاکنون، پس از ۱۱ماه از ضرر خارج شد و رشد قیمت ۱۱ماهه یک دهم درصدی را تجربه کرد.

استقبال از اسفند در یک روز آرام
دیروز دوشنبه ۳۰بهمن‌ماه بازار ارز تهران با ثبات قیمت نسبی همراه بود. قیمت دلار آزاد که در روز یکشنبه به رقم ۵۶هزار و ۸۵۰تومان رسیده بود، در بازار دیروز نیز تغییر چشمگیری نداشت و در همین رقم به فعالیت خود ادامه داد.

همچنین اکثر شاخص‌های ارزی دیگر نیز در روز گذشته از روند باثبات دلار تبعیت کردند و تغییری نداشتند. اما برخلاف روند ثابت دلار، نرخ سکه طلای طرح جدید در عصر روز گذشته حدود ۳۰۰هزار تومان ارزان‌تر از روز پیشین در رقم ۳۳میلیون تومان به فروش رسید.

🔻روزنامه تعادل
📍 اف‌ای‌‌تی‌اف ایرانی!
در شرایطی که عدم پیوستن ایران به گروه مالی اف‌ای‌تی‌اف باعث شده در سال‌های گذشته نام ایران در فهرست سیاه این گروه قرار گیرد و با وجود نامه اخیر وزیر اقتصاد و اعمال دستور جدید در این حوزه همچنان ایران در کنار تعداد محدودی از کشورهای دیگر به عضویت این گروه در نیامده، حالا رییس کل بانک مرکزی می‌گوید که باید برای مبارزه با پولشویی و استفاده از خدماتی مانند سوییفت به سمت راهکارهای داخلی حرکت کنیم.
هرچند مجمع تشخیص مصلحت نظام در سال‌های گذشته نظر قطعی و نهایی خود درباره لوایح اف‌ای‌تی‌اف را صادر نکرده اما به نظر می‌رسد که لااقل در کوتاه‌مدت پیوستن ایران به این گروه در ردیف اولویت‌های تصمیم‌گیران قرار ندارد. هرچند بسیاری از فعالان اقتصادی در سال‌های گذشته عضویت در این گروه را به عنوان یک اولویت مهم در مسیر توسعه تجارت کشور در نظر گرفته‌اند اما به نظر می‌رسد که همچنان نظر مخالفان عضویت در آن قدرت بیشتری را در میان تصمیم‌گیران دارد.
در چنین شرایطی رییس کل بانک مرکزی می‌گوید که باید به سمت استفاده از ایده‌های بومی در این حوزه حرکت کرد. هرچند فرزین تاکید کرده که انتقال فرآیندهای اقتصادی از غرب به سمت شرق دشوار است اما در عین حال تاکید کرده که این ایده همچنان در دولت پیگیری می‌شود. محمدرضا فرزین در مراسم اختتامیه دهمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی که امروز در بانک مرکزی برگزار شد، با بیان اینکه به‌ عنوان بانک مرکزی هدف‌مان تقویت ریال است، گفت: کشور ما یک کشور باز از نظر شاخص‌های اقتصادی است. سهم حجم صادرات و واردات‌مان در GDP و مراودات مالی ما با دنیای خارج بالاست. از آنجا که یک کشور باز هستیم دائما تحت تاثیر نرخ ارز بر اقتصاد کشور قرار می‌گیریم. وی ادامه داد: قبل از تحریم، فعالیت‌های تجاری خود را بدون مشکل انجام می‌دادیم و به جای مراودات مالی، مراودات تجاری بالایی با سایر کشورها داشتیم و تراز ما مثبت بوده است، تحریم‌ها باعث شد نقشه تجاری ما تغییر کند و نظام تجاری ما از غرب به شرق رفت؛ نقل و انتقال ارزی ما هم به‌دلیل تحریم‌ها از نظام بانکی خارج شده و برنامه‌ریزی برای آن سخت‌تر شده است؛ اما نظام مالی ما همچنان در غرب است. رییس کل بانک مرکزی با بیان اینکه برای تقویت حکمرانی ارزی باید ابزارهای لازم برای نقل و انتقال ارزی را تقویت کنیم، گفت: تلاش ما این بوده که از این ابزارها برای حفظ سهم تجارت خود استفاده کنیم. البته ارزیابی کلی نشان می‌دهد که چندان بد عمل نکردیم. سال گذشته نزدیک به ۲۰۰ میلیارد دلار تجارت ما به‌صورت رسمی و غیررسمی بوده که با توجه به تحریم عدد خوبی است؛ اما هنوز نتوانستیم حضور تخصصی حرفه‌ای و نهادی مالی خود در غرب را به شرق ببریم. البته شرایط ما تحریمی است و اینکه بخواهیم نظام رسمی مالی خود را به شرق ببریم دشوار است. فرزین گفت: ما با غرب مراودات سیاسی هم نداریم اما نیروهای مالی ما در آنجا حضور دارند. چشم‌انداز ما نشان نمی‌دهد که در آینده تجارت خود را با غرب افزایش دهیم یا مراودات مالی خارج از تجارت داشته باشیم. کشورهای شرقی از جمله چین و هند تجارت خود را گسترش دادند و ما می‌توانیم با این کشورها تجارت کنیم. اکنون به‌دلیل تحریم‌ها به جای سوئیفت از ابزارهای دیگری استفاده می‌کنیم و ابزار مالی خودمان را داریم، چه اشکالی دارد که FATF خودمان را هم داشته باشیم؟
وی با بیان اینکه بخش عمده تجارت با کشورهای همسایه است، افزود: ما هم با توجه به تاکید دولت سیزدهم و رییس‌جمهور بر تقویت ارتباط با کشورهای همسایه، باید روابط مالی و تجاری خود را با کشورهای همسایه حوزه شرق بیشتر کنیم. این یکی از لازمه‌های تقویت حکمرانی ارزی ماست. رییس کل بانک مرکزی با اشاره به نرخ ارز در بازار غیررسمی اظهار کرد: امیدوارم کاری کنیم اینکه دائما کانال‌هایی نرخ‌سازی می‌کنند و هرچه می‌گذرد هم این کانال‌ها بیشتر می‌شود، از بین برود و در بانک مرکزی مرجعیت ارز باشد. از زمان راه‌اندازی مرکز مبادله طلا و ارز هدف ما این بوده که تابلوهای آن مرجع باشد و تجار ما براساس نرخ‌های مرکز مبادله، معاملات خود را انجام دهند؛ اما هنوز با این هدف فاصله داریم. فرزین اظهار کرد: ما با ایده‌آل فاصله داریم اما با توجه به دانش موجود در تیم اقتصادی کشور، این کار ممکن است. شرایط اقتصادی کشور امروز باعث شده مدیران و صاحب‌نظران خوبی داشته باشیم و اگر بتوانیم از دانش همه آنها استفاده کنیم، می‌توانیم بسیاری از مسائل کشور را حل کنیم. در حوزه ارز دایما در تحریم و تهدید بودیم و کارشناسان و دانش خوبی شکل گرفته و اتفاقات خوبی می‌تواند بیفتد.
وی ادامه داد: درحوزه تجارت هم همین است. اینکه توانستیم در شرایط تحریمی سهم تجارت خود را بالا نگه داریم، یک موفقیت است. اگرچه باید نقاط ضعف خود را برطرف کنیم اما نقاط قوت خوبی هم داریم. در حال حاضر ۵۰ شعبه بانک در سراسر جهان داریم، در لندن سه شعبه داریم و با وجود هر عامل محدودکننده، به‌دنبال رفع مشکلات هستیم. ما دنبال توسعه هستیم و نمی‌خواهیم مرز بکشیم؛ از این رو هرچه روابط مالی و بین‌المللی خود را توسعه دهیم می‌توانیم در جهت منافع کشور استفاده کنیم. رییس کل بانک مرکزی با اشاره به حکمرانی ریال گفت: جریانی در کشور شکل گرفته که دایما حکمرانی ریال را تضعیف می‌کند. ارزهای کشورها هم جانشین زیادی پیدا کردند که می‌تواند تهدید کند. برای مثال رمزارزها می‌توانند جایگزین پول ملی یک کشور باشند و این یک تهدید است. این موضوع باعث می‌شود که مبادله با ریال پرهزینه باشد و ریال ما آسیب می‌بیند. ما نباید از حکمرانی ریال غافل باشیم، پول ما ریال است و اگر ریال تضعیف شود، اقتصاد ما تضعیف می‌شود و کل نظام مالی ما آسیب می‌بیند، به همین دلیل حکمرانی ریال بسیار با اهمیت است. فرزین با بیان اینکه ما با برخی کشورها می‌توانیم با ریال مبادله کنیم، افزود: باید ریال را تقویت کنیم. ما مرزبان ریال هستیم نه دلار. ریال امروز جایگزین پیدا کرده است؛ اینکه صنفی برای مبادلات از طلا دلار و رمزارز استفاده کند، درست نیست. کسی اجازه ندارد برای مبادلات کشور از ارز دیگری جز ریال استفاده کند. صحبت کردن از ارز باعث تضعیف ریال شده است. اگر ریال حاکم باشد می‌توانیم مالیات بگیریم، احکام توسعه‌ای را دنبال کنیم و در دنیا سطح تجارتمان را توسعه دهیم؛ بنابراین باید ریال را تقویت کنیم.
در کنار آن اما در رابطه با آینده اقتصاد ایران، همچنان یک چالش جدی که به جای خود باقی مانده نقش صندوق توسعه ملی و نحوه حمایت دولت از آن است. در سال‌های گذشته محدودیت‌هایی که در مسیر بازگشت درآمدهای حاصل از فروش نفت وجود داشته باعث شده که دولت‌ها بعضا با دریافت مجوزهایی سهمی کمتر از قوانین بالا دستی را به صندوق توسعه واریز کنند، با این وجود اما رییس این صندوق اعلام کرده که سهم صندوق از درامد نفتی باید بیش از ۵۰ درصد باشد. مهدی غضنفری ضمن تشریح رویکردهای سالانه صندوق توسعه ملی اظهار کرد: ۲۵۰۰ هزار میلیارد تومان در اپراتور هوش مصنوعی سرمایه‌گذاری خواهیم کرد. وی با اشاره به تجربیات جهانی بر ورود صندوق توسعه ملی بر حوزه فناوری، گفت: این سرمایه‌گذاری با همکاری معاونت علمی - فناوری ریاست‌جمهوری صورت می‌گیرد و در همین زمینه هم جلساتی با وزارت اقتصاد داشته‌ایم. غضنفری با اشاره به نقش صندوق توسعه ملی در بازار ارزی بیان کرد: صحبت‌های من شامل سه بخش می‌شود؛ جریان نقدی صندوق در ۱۰ سال گذشته، ایده‌ها و طرح‌ها برای حوزه نفت و فناوری‌های نوپدید که صندوق‌های جهانی این روزها خیلی سراغش رفتند و مصرف ارز و ارزآوری آنها هم بالاست.
وی با اشاره به منابع و مصارف صندوق توسعه ملی طی ۱۲ سال گذشته بیان کرد: ۵٠ تا ۶٠ درصد از درآمد نفتی وارد صندوق توسعه ملی می‌شود. از سال ١٣٨٩ تا ماه دهم ١۴٠٢ صندوق توسعه ملی ٢٠ میلیارد دلار جریان نقدی را در کشور مدیریت کرده‌ است و این عدد نسبت به اعداد مورد مدیریت بانک مرکزی عدد کوچکی نیست. جمع کلی ورودی‌های ما ۱۶۰ و جمع کلی خروجی‌ها از صندوق از سال ۱۳۸۹ معادل ۱۳۲ میلیارد دلار بوده است. مجموع رفت و برگشتی‌های صندوق ۳۰۰ میلیارد دلار تراکنش است که حدود ۳۰ میلیارد دلار تراکنش‌های سالانه می‌شود و تاثیر زیادی بر بازار ارز دارد؛ از این رو صندوق باید سیاست‌های خود را با بانک مرکزی هماهنگ کند. رییس هیات عامل صندوق توسعه ملی با اشاره به حضور صندوق توسعه ملی و برنامه‌ریزی برای بالادست نفت، بیان کرد: دولت با ما همکاری دارد که بدهی‌های ما از میادین نفتی از روش سرمایه‌گذاری به صندوق برگردد. مجلس با ماده ۳ برنامه هفتم به صندوق اجازه داده به‌ عنوان نهاد مالی ظاهر شود و امیدواریم عده‌ای با این موضوع مخالفت نکنند، زیرا در این حرکت علم نیست؛ اینکه یک نهاد مالی بگوید می‌خواهد منابعش را به سمتی ببرد که جریان ارز به سمت کشور افزایش پیدا کند، مخالفت با آن از سر علم نیست. غضنفری با بیان اینکه دنبال این هستیم که برای این نسل و نسل بعد ثروت‌آفرینی کنیم، افزود: می‌توانیم بدون بنگاه‌داری یک میلیون بشکه نفت در روز به تولید فعلی اضافه کنیم که برای این کار در مجموع در پنج سال باید ۳۵ میلیون دلار سرمایه‌گذاری کنیم و نزدیک به ۲۲ میلیارد دلار در دو سال اول باید سرمایه‌گذاری شود. در پایان پنج سال، ۵۱ میلیارد دلار جریان نقدی رفت و برگشتی خواهیم داشت. وی با اشاره به فناوری‌های نوپدید بیان کرد: همانند صندوق توسعه ملی در ایران، صندوق‌های ثروت در جهان وجود دارد که به دلیل پتانسیل بالا و بازگشت مناسب سرمایه، سرمایه‌گذاری‌های زیادی در حوزه هوش مصنوعی کرده‌اند. صندوق‌های ثروت در جهان منابع خود را از املاک و مستغلات به سمت فناوری برده‌اند؛ برای مثال صندوق ثروت نروژ ۱۳۸ میلیارد دلار در حوزه فناوری و هوش مصنوعی سرمایه‌گذاری کرده است. صندوق توسعه ملی کشور ما هم نباید از این روند جا بماند. البته تاکید می‌کنم که بنا نداریم بنگاه‌داری کنیم و به عنوان نهاد ملی باقی می‌مانیم. رییس هیات عامل صندوق توسعه ملی با اشاره به حوزه‌های هدف تامین مالی طرح‌ها توسط صندوق توسعه ملی (ISP) گفت: ۶۰ تا ۷۰ درصد از سبد تامین مالی به حوزه نفت، گاز و پتروشیمی، ۲۰ درصد به حوزه معدن شامل زنجیره‌های معدنی و فلزات اساسی و ۱۰ تا ۲۰ درصد به حوزه‌های دیگر از جمله صنایع صادرات‌محور و صنایع با تکنولوژی بالا اختصاص می‌یابد. غضنفری بیان کرد: در این سال‌ها، ۱۴۰۱ شروع سرمایه‌گذاری صندوق، ۱۴۰۲ ورود صندوق به حوزه بالادست نفت بوده و ۱۴۰۳ شروع سرمایه‌گذاری صندوق در حوزه فناوری‌های نوپدید و هوش مصنوعی خواهد بود. آقای دهقانی فیروزآبادی در معاونت علم و فناوری ریاست‌جمهوری به ما گفتند مبلغ لازم برای سرمایه‌گذاری ‌پنج هزار میلیارد تومان است؛ ما هم وعده دادیم ۲.۵ هزار میلیارد تومان در اپراتور هوش مصنوعی کشور سرمایه‌گذاری می‌کنیم. در واقع در جلسه‌ای که با آقایان خاندوزی و سبحانیان داشتیم، ۲.۵ هزار میلیارد تومان بخشش مالیاتی برای ما در نظر گرفتند که ما هم آن را اپراتور هوش مصنوعی اختصاص دادیم.
رییس هیات عامل صندوق توسعه ملی تاکید می‌کنم که برنامه برای ورود به حوزه فناوری‌های نوپدید بنگاه‌داری نیست و قصد سرمایه‌گذاری داریم. نه اینکه برخی می‌گویند صندوق باید فقط وام بدهد و اگر هم وام را پس ندادند، سکوت کند یه نباید در این حوزه‌ها سرمایه‌گذاری کند. در حالی که اساسنامه صندوق این اجازه را به ما می‌دهد تا در حوزه‌های جدید سرمایه‌گذاری انجام دهیم. غضنفری با اشاره به وام‌دهی صندوق به حوزه‌های بی‌ارتباط تاکید کرد: در سال‌های گذشته صندوق به مجموعه آرد سفید اکبری در حوزه آسیابانی وام ارزی داده است که این مجموعه نتوانسته وام را پس دهد. برای جبران آن ٣٣ درصد سهام بانک سینا به صندوق تعلق گرفت و حالا عده‌ای نسبت به این موضوع انتقاد دارند. ما هم باید تصمیم بگیریم که به آرد سفید اکبری وام دهیم یا به هوش مصنوعی و اساسنامه هم این اجازه را داده که وارد مسیرهای جدید شویم و در این برهه نباید غفلت کنیم. وی خاطرنشان کرد: اثر صندوق توسعه ملی بر تراکنش‌های ارزی کشور این است که ۴۰ درصد از تولید حاصل از نفت وگاز به صندوق توسعه ملی برمی‌گردد و به پروژه‌های توسعه‌ای کشور اختصاص می‌یابد. بازگشت منابع تسهیلاتی و سرمایه‌گذاری صندوق در ‌پروژه‌های توسعه‌ای، سرمایه‌گذاری در میادین جدید و مشترک نفت و گاز کشور در پنج سال آتی، سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوپدید و هوش مصنوعی از دیگر برنامه‌های صندوق است که در نهایت به جذب سرمایه‌گذاری خارجی منجر خواهد شد.
با در کنار هم قرار دادن این صحبت‌ها به نظر می‌رسد که دولت همچنان قصد دارد به جای آنکه اولویت نخست را به کنار زدن محدودیت‌ها بدهد راهکارهایی را برای دور زدن آنها پیدا کند، موضوعی که باید دید که آیا سرانجام در زمین واقعیت می‌تواند ماجرا را تغییر دهد یا همچنان چالش‌ها به جای خود باقی خواهند ماند.

🔻روزنامه جهان صنعت
📍 نقاب جدید فیلترنت
مصوبه اخیر شورای‌عالی فضای مجازی درخصوص دسترسی به سکوهای پرمخاطب خارجی در قالب پوسته، با واکنش‌های مختلفی روبه‌رو شده است. برخی از این مصوبه استقبال کرده‌اند و آن را گامی در جهت رفع انحصار و ایجاد تنوع در سبد مصرف کاربران می‌دانند، اما برخی دیگر این مصوبه را به دلیل محدودیت‌هایی که ایجاد می‌کند، مورد انتقاد قرار داده‌اند. منتقدان می‌گویند که ارائه سکوهای خارجی در قالب پوسته، حق انتخاب کاربران را محدود می‌کند. به عنوان مثال، اگر کاربری بخواهد از «اینستاگرام» استفاده کند، فقط می‌تواند از پوسته‌ای که برای این پلتفرم ارائه شده است استفاده کند و امکان استفاده از نسخه اصلی اینستاگرام را نخواهد داشت. برخی دیگر معتقدند که ارائه سکوهای خارجی در قالب پوسته، نوعی فیلترینگ پنهان است. به این دلیل که کاربران به طور مستقیم به این سکوها دسترسی نخواهند داشت و باید از طریق پوسته‌های ایرانی به آنها دسترسی پیدا کنند.
برخی کارشناسان مسائل امنیتی نیز نسبت به این مصوبه ابراز نگرانی کرده‌اند. آنها می‌گویند که پوسته‌های ایرانی ممکن است از نظر امنیتی قابل اعتماد نباشند و اطلاعات کاربران را در معرض خطر قرار دهند. هنوز جزئیات فنی و ضوابط ارائه خدمات در قالب پوسته مشخص نشده است. این موضوع باعث ایجاد ابهام و عدم شفافیت درخصوص این مصوبه شده است. علاوه‌بر این، برخی دیگر معتقدند که این مصوبه به جای حل مشکل فیلترینگ، به دنبال راهکارهای جایگزین برای آن است. آنها می‌گویند که بهترین راه‌حل برای رفع این مشکل، رفع فیلتر سکوهای خارجی است.
«سیدمحمدامین آقامیری» دبیر شورا صبح روز یکشنبه مصوبات جلسه نودوششم شورای‌عالی فضای مجازی درخصوص امکان دسترسی به سکو‌های خارجی با سازوکار‌های حکمرانی‌پذیر، ساماندهی پیام‌رسان‌های اجتماعی و ایجاد سامانه ملی و جامع داده را ابلاغ کرد. براساس مصوبه سوم این جلسه، مرکز ملی فضای مجازی موظف شده است سامانه ملی سنجش و پایش داده‌ای فضای مجازی را در تمامی لایه‌ها ظرف مدت سه ماه ایجاد کند و تمامی دستگاه‌ها، سازمان‌ها، نهاد‌ها و تنظیم‌گران‌بخشی موظف هستند دسترسی به داده‌ها و سامانه‌های مرتبط با فضای مجازی را برای مرکز ملی فضای مجازی فراهم کنند. در مصوبه مربوط به سکوهای خارجی، تنظیم‌گران‌بخشی موظف شده‌اند برای ایجاد تنوع در سبد مصرف کاربران با سازوکارهای حکمرانی‌پذیر و با هدف رفع نیاز مردم، سکوها و خدمات پرکاربرد خارجی را که امکان ارائه خدمات در قالب پوسته برای آنها وجود دارد، شناسایی کرده و شرایط فعالیت آنها را در داخل کشور فراهم کنند. با اعلام این مصوبه، تنظیم‌گران‌بخشی موظف هستند در حوزه تنظیم‌گری خود ظرف مدت یک ماه، خدمات و سکو‌های پرکاربرد خارجی را شناسایی کنند و امکان فنی برای دسترسی کاربران به خدمات مفید خارجی را در قالب‌های حکمرانی‌پذیر مورد بررسی قرار داده و ضوابط ارائه خدمات یادشده را به مرکز ملی فضای مجازی ارائه کنند. نکته آخر اینکه مطابق این مصوبه، مرکز ملی فضای مجازی نیز موظف است پس از بررسی، مجوز لازم جهت فعالیت بخش خصوصی را به تنظیم‌گران‌بخشی ارائه دهد. در بخش دیگری از این ابلاغیه نیز مقرر شده است که سیاست‌ها و اقدامات ساماندهی پیام‌رسان‌های اجتماعی درخصوص مرجع صدور مجوز شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها برای تصویب در شورای معین شورای‌عالی فضای مجازی مطرح شود.
در نهایت، باید منتظر ماند و دید که اجرای این مصوبه چه پیامدهایی به دنبال خواهد داشت. آیا این مصوبه به نفع کاربران خواهد بود و حق انتخاب آنها را افزایش خواهد داد؟ یا اینکه این مصوبه به نوعی به فیلترینگ پنهان تبدیل خواهد شد و محدودیت‌های بیشتری برای کاربران ایجاد خواهد کرد؟

🔻روزنامه اعتماد
📍 آیا بابک زنجانی درآستانه ‌آزادی است
با اظهارنظر صریح رییس قوه قضاییه درباره بازگشت اموال بابک زنجانی به کشور، حالا افکار عمومی برای جلوگیری از ایجاد شائبه «سیاسی بودن»‌ چنین خبری به دنبال انتشار «جزییات اموال و دارایی‌های بازگشته به ایران» توسط این فرد است.

بابک زنجانی دی ماه ۱۳۹۲ با شکایت وزارت نفت بازداشت شد و به «فساد فی‌الارض»، «اخلال در نظام اقتصادی کشور»، «کلاهبرداری گسترده از شرکت ملی نفت» و «پولشویی دو میلیارد یورویی» متهم و حکم اعدام او در سال ۱۳۹۵ در دیوان عالی کشور تایید شد. اما در تیرماه ۱۴۰۰ گفته شد که «اگر وی همکاری کند و اموال را برگرداند، مشمول عفو یا تخفیف مجازات قرار می‌گیرد.»
با استناد به همین گفته‌هاست که حالا وکیل بابک زنجانی خواستار «آزادی» وی شده است. با این حال هنوز جزییات مشخصی از دارایی‌های بابک زنجانی که به کشور بازگشته، منتشر نشده است. اما رییس قوه قضاییه می‌گوید: «بنا بر کارشناسی‌های اولیه صورت‌ گرفته، این اموال، کفافِ بدهی‌ها و خسارت‌های او خواهد بود.»
آقای محسنی‌اژه‌ای می‌گوید: «پس از اعلام نظر دیوان عالی بابک زنجانی اعلام کرده بود که در یک کشور، چهار میلیارد دلار موجودی دارد و از پنج، شش کشور دیگر هم نام برده بود که در آنها وجوهاتی دارد.» اما آن‌گونه که رییس قوه قضاییه گفته «هیات‌های اعزام‌ شده به کشورهای مورد ادعای این متهم، ابتدا اموال و وجوهاتی نیافتند» تا اینکه به گفته اژه‌ای «چند وقت پیش» اموال قابل ‌توجهی توسط بابک زنجانی معرفی و به تهران منتقل شده‌ است.

بابک زنجانی کیست؟

پرونده بابک زنجانی تا پیش از افشای فساد چای دبش رتبه اول فساد مالی را در تاریخ ایران داشته است که بعد از انتشار جزییات فساد سه میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلاری چای دبش، بابک زنجانی به مقام دوم سقوط کرد.
در زمان بازداشت بابک زنجانی در نهم دی ۱۳۹۲ یعنی تقریبا یک دهه پیش، از او به عنوان یکی از «بازو‌های اجرایی وزارت نفت» در دور زدن تحریم‌ها و فروش نفت ایران یاد می‌شد.
اما وزارت نفت از وی با این عنوان شکایت کرد که «وی ۲ میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار از پول نفت فروخته شده به خزانه کشور یا به عبارت بهتر به مردم ایران بدهکار بود.»
حالا یک دهه از بازداشت پر سر و صدای بابک زنجانی می‌گذرد و در پس این همه سال و همراه با انواع پنهانکاری‌ها و در سایه نبود شفافیت، بدهی او نیز با قیمت‌های جاری به رقم‌های بسیار بزرگی می‌رسد و مشخص نیست که آیا در جریان بازگشت دارایی‌های وی به کشور بدهی وی با تورم موجود همسان‌سازی شده است یا نه؟چراکه با قیمت دلار ۳ هزار و ۵۰۰ تومان سال ۱۳۹۲، رقم بدهی زنجانی حدود ۹ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان می‌شد و با دلار بیش از ۵۰ هزار تومانی امروز، ۱۴۰ هزار میلیارد تومان می‌شود.
تخصص دور زدن تحریم‌ها
پس از آنکه در دولت دوم محمود احمدی‌نژاد، در جریان پرونده هسته‌ای ایران، فروش نفت از سوی امریکا، اتحادیه اروپا و شورای امنیت سازمان ملل تحریم شد، افرادی برای دور زدن تحریم‌ها فعال شدند؛ غالبا تاجرانی بودند که نفت را از دولت ایران می‌گرفتند و به عنوان شرکت‌های خصوصی نفت ایرانی را در بازارهای جهانی به فروش می‌رساندند و «حق‌الزحمه» خودشان را از روی پول فروش نفت برمی‌داشتند و مبلغ باقیمانده را به حساب‌های بانکی وزارت نفت در خارج از کشور منتقل می‌کردند.
اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۲ میلادی یعنی یک‌سال پیش از بازداشت بابک زنجانی، به دلیل «کمک به دور زدن تحریم‌ها از طریق داشتن نقش کلیدی در تجارت نفت ایران و انتقال پول مربوط به فروش آن به دولت ایران» ‌نام وی را در فهرست تحریم‌ها قرار داده بود. از آن زمان مشخص شد که بابک زنجانی، یکی از این تاجرانی بود که تجارت‌شان دور زدن تحریم‌ها بود.
زنجانی در زمانی که نام وی در جلسه استیضاح وزیر کار در مجلس مطرح شد؛ در مقام پاسخ عنوان کرد که «نه دلال نفتی‌ است و نه رانتخوار؛ بلکه یک بسیجی اقتصادی است.‌« می‌گفت در زمان ریاست مرحوم نوربخش در بانک مرکزی، به عنوان یک «سرباز وظیفه»، ‌رانندگی او را به عهده داشته و در تزریق «ارز» بازار غیررسمی و کنترل نرخ دلار نقش داشته است.

دستگیری بعد از انتشار یک نامه

سوم دی ماه ۱۳۹۲، یعنی ۶ روز قبل از بازداشت زنجانی، جمعی از نمایندگان مجلس نهم نامه‌ای خطاب به حسن روحانی، علی لاریجانی و صادق آملی‌لاریجانی نوشتند و خواستار برخورد با بابک زنجانی شدند. «حسین نجابت»، «احمد توکلی»، «غلامرضا مصباحی‌مقدم»، «اسماعیل کوثری»، «محمدرضا آشتیانی»، «احمد امیرآبادی»، «حسین ذوالانوار»، «الیاس نادران»، «محمد دهقان»، «مفید کیایی‌نژاد»، «احمد سالک» و «علیرضا سلیمی» ازجمله امضاکنندگان این نامه بودند که در آن خطاب به سران قوا از ایجاد «فساد سیستمی» انتقاد کردند و نوشتند: «هنگامی که وزارت اطلاعات و نهادهای اطلاعاتی دیگر به پشتیبانی از زنجانی متهم می‌شوند ولی به جای توضیح به مردم سکوت می‌کنند؛ هنگامی که چنین عنصری امین وزارت نفت شناخته شده و پول نفت فروخته شده را برای مدت‌ها پس نمی‌دهد و کسی هم با او کاری ندارد و... چرا متهم نشویم؟»
چند روز بعد از این نامه، بابک زنجانی بازداشت شد؛ دو سال بعد از بازداشت، وقتی ابعاد پرونده‌ها و ارتباطات مالی زنجانی بررسی شد، دادستان تهران عنوان کرد: «پرونده وی بزرگ‌ترین پرونده فساد اقتصادی در سال‌های بعد از انقلاب است.»

شرکت‌های بابک زنجانی

بابک زنجانی خود را کارآفرینی می‌خواند که ۶۴ شرکت ایرانی و خارجی دارد و در کشورهای مختلف به ۱۷ هزار نفر حقوق می‌دهد. اما مشهورترین شرکتی که نام بابک زنجانی در آن برده می‌شد، «هلدینگ توسعه سورینت قشم» نام دارد.
«بابک زنجانی»، «حمید فلاح‌هروی»، «فواد شکوری‌گنجوی» از اعضای هیات‌مدیره و موسسان این شرکت بودند.
شرکت «اهرم تراک قشم» دیگر شرکتی است که توسط وی در سال ۱۳۹۰ به ثبت رسیده است. در هیات‌مدیره و هیات موسس «اهرم تراک قشم» غیر از بابک زنجانی، «صفرعلی عزیزآبادی‌فراهانی» به عنوان عضو هیات رییسه و همچنین مدیرعامل انتخاب شد. فرد دیگری با نام «فواد شکوری‌گنجوی» نیز عضو هیات‌مدیره شد.
پاییز ۱۳۹۱، بابک زنجانی یک شرکت با نام «صنایع غذایی فراز نمونه قشم» را نیز به ثبت رساند. غیر از بابک زنجانی که گرداننده این شرکت‌ها بود، «بهارک زنجانی» خواهر بابک زنجانی نیز در این شرکت سهیم شد، «حفظ‌الله آطاهریان» عضو دیگر این شرکت صنایع غذایی بود؛ او که زمانی مدیرعامل قشم‌ایر، خط هوایی بابک زنجانی بود، اکنون مدیرعامل خط هوایی «سپهران» است که مالک این خط هوایی، «علی درویشی» مالک هتل درویشی مشهد است.
شرکت بین‌المللی گروه هتل‌های سورینت، دیگر شرکتی است که بابک زنجانی و همچنین از طریق هلدینگ سورینت قشم، مالک آن بود. این شرکت در سال ۱۳۹۲، شعبه‌ای در هتل مریم کیش افتتاح کرد.

مزایده اموال

در سال‌های ۹۴ و ۹۵ اعلام شد که اموال زنجانی قرار است به مزایده گذاشته شود؛ از جمله شرکت هواپیمایی قشم‌ایر، شرکت فراز نمونه قشم (کترینگ)، شرکت آرایشی و بهداشتی سورینت، شرکت تجار کیش (پروژه دهکده ساحلی کیش)، شرکت بازرگانی توسعه پایدار آسمان کیش، اس‌سی‌تی بانکرز کیش، مجتمع تفریحی و تجاری تهران قدیم کیش، گروه بین‌المللی هتل‌های سورینت، هایدروپونیک مهستان کیش و سرمایه‌گذاری توسعه ساختمان آماج قشم.
شرکتی با نام توسعه پایدار آسمان کیش، به عنوان شرکت امین وزارت نفت مسوولیت مزایده این شرکت‌ها و ساختمان‌ها و آنچه از اموال زنجانی به وزارت نفت منتقل شده بود، برعهده داشت. تا آخرین اظهارات، فروش این اموال نتوانسته بود تکافوی بدهی چندین میلیارد دلاری بابک زنجانی را بدهد.

سر و کله بابک پیدا شد!

یک ماه پیش و در دهم دی ماه، دقیقا یک دهه بعد از زندانی شدن بابک زنجانی، انتشار یک استوری تلگرام با شماره‌ای منتسب به بابک زنجانی با محوریت تبریک آغاز سال نوی میلادی باعث شد تا سروکله او بار دیگر در فضای مجازی پیدا شود.
مشخص نیست که این شماره متعلق به او بود یا نه، اما در این استوری نشانی وب‌سایت او نیز منتشر شد که ظاهرا این وب‌سایت یک مورد موقتی است که حاوی اطلاعاتی از زندگی شخصی بابک زنجانی است. او در این وب‌سایت بدین گونه معرفی شده است: «بابک زنجانی بازرگان و موسس گروه سرمایه‌گذاری سورینت، متولد ۲۱ اسفند ۱۳۵۲ از تهران» .
نکته جالب اینکه در این وب‌سایت فیلم‌ها و اظهارنظرهای مسوولان پیشین دولتی نظیر رییس‌جمهور و وزیر نفت نیز منعکس و از آن انتقاد شده است.

بدهی‌هایی که یک‌باره پرداخت شد!

با اینکه ده سال از زندانی شدن بابک زنجانی می‌گذشت و حتی حکم اعدام نیز برای وی صادر شده بود، اما به نظر می‌رسد که اولویت بازگشت پول‌ها آنقدر مهم بوده که وی تاکنون در زندان مانده است. حالا و در دهمین سالگرد بازداشت وی، ‌خبر رسیده که بدهی‌های بابک زنجانی پرداخت شده است. هر چند که ابهامات زیادی در این باره وجود دارد.
بابک زنجانی سال‌ها مدعی بود که حاضر است پول بدهی‌هایش را بدهد ولی به دلیل تحریم‌ها نمی‌تواند پول‌ها را وارد ایران کند؛ حالا هم روشن نیست که این پول چگونه وارد ایران شده است؟ مشخص نیست که چه کسانی با او همکاری کرده‌اند و زنجانی ویترین چه کسانی بوده است؟ چه کسانی او را مسوول فروش نفت و دور زدن تحریم‌ها کردند و چرا پول فروش نفت را مطالبه نکردند؟
حالا که دری به تخته خورده و به یک‌باره این موضوع حل شده و حتی وکیل بابک زنجانی با استناد به این تحولات خواستار عفو و آزادی وی شده، چه بهتر که قوه قضاییه نیز در این باره روشنگری کند تا ابعاد مختلف این پرونده برای افکار عمومی نیز روشن شود.

🔻روزنامه آرمان ملی
📍 جیب‌های خالی و بی‌رونقی بازار
توی تاکسی نشسته‌اید و به گفت وگوی میان راننده و مردی مسافری میانسالی که کنار دست او نشسته گوش می‌دهید؛‌ در مورد فرارسیدن ماه رمبارک رمضان و شب عید حرف می‌زنند و خلوتی بازار چرا که مسافر مرد، یکی از کسبه بازار است و راننده در جواب به او یا بهتر است بگوییم همدردی با او توضیح می‌دهد که این روزها مردم دل و دماغ ندارند چون جیب‌شان خالی است و همین که بروند مغازه و یک نان و آبی برای خورد و خوراک‌شان تهیه کنند، باید کلاه‌شان را بیندازند به هوا.
نوشتن پیرامون پایین‌آمدن قدرت خرید مردم، رکود بازار و در نهایت کسادی بازار، تنها نمی‌تواند موضوعی اقتصادی باشد چرا که اوضاع و احوال بدمالی، زیست اجتماعی شهروندان را هدف قرار داده و با حذف همه آنچه منجر به ایجاد روحیه و نشاط زندگی در فرد می‌شود، زندگی نرمال را از او گرفته و به موجودی بدل می‌کند که تنها باید بکوشد که مایحتاج روزانه خود را تامین کند.
به همین جهت پُر بیراه نیست که با نزدیک‌شدن به ماه رمضان و عید نوروز و ایامی که در آن به سر می‌بریم و به شب عید شهره هستند، با بیان گوشه‌ای از گرانی‌ها و به تصویر کشیدن بازار بی رونقی که سال به سال از حضور پرشور مردم رنگ باخته، تلنگری به متولیان جامعه‌ بزنیم.

در این گزارش نگاهی به بازار گرانی و اقلام ضروری و کالاهای اساسی که این روزها تهیه‌شان برای مردم به تحمل و فشار کاری بالا بدل شده می‌اندازیم و البته پیش از این نیم نگاه هشدارآمیز در همان خصوص از بین رفتن شور زندگی که اشاره شدو نیز پیش از نگاه به کالاهای دیگر که پیش‌تر ضروری و روتین بودند و حالا حذف شده اند بیندازیم بد نیست سرکی هم بکشیم به دستمزد کارگران و بازنشستگانی با این توضیح که تورم با سرعتی باورنکردنی خیلی جلوتر از دستمزد این نیروهای ایرانی کار ارزان دویده و حقوق این افراد حتی اگر در سال جدیدی هم با افزایش همراه باشد فاصله زیادی با آن دارد.

کدام اقلام گران شدند؟

پیش از اینکه نگاهی به وضعیت بازار در خصوص برخی اقلام خاص نظیر مواد غذایی شامل برنج و گوشت و مرغ، میوه،‌ آجیل و شیرین و غیر خوراکی‌های مرتبط با روزهای عید مثل گُل،‌ نگاهی بیندازیم باید به این نکته هم اشاره کنیم که در سالی که آن را می‌گذرانیم و طی ماه‌های اخیر یکسری فعالیت‌هایی در خصوص تنطیم بازار به وقوع پیوسته که قیمت برخی کالاها را ثابت نگه‌دارد و در مواردی هم دیده شده که قیمت‌ها تا حدودی پایین بیایند؛ مواردی نظیر برنج‌های ایرانی که به گفته رئیس اتحادیه صنف بنکداران مواد غذایی، رضا کنگری با افزایش عرضه این کالا در بازار باعث شد قیمت‌ها افزایش پیدا نکند. او در گفت وگوهایی که با رسانه‌ها داشته، به این نکته اشاره کرده که مشکل نوسان قیمتِ کالاهای اساسی مرتفع شده؛ به این ترتیب که این اتحادیه به بحث سهمیه‌هایی که پیش از این با واسطه دلال‌ها و از طریق فروشگاه‌ها و میادین توزیع می‌شد، ورود کرده با روش‌های نوینی که اتحادیه صنف بنکداران مواد غذایی رادر راس کار قرار داده، دلال‌هایی که دپو و توزیع می‌کردند در بازار دست‎شان کوتاه شود و دیگر نتوانند اجناس را دپو کنند.

او گفته: کمبودی در بازار وجود ندارد و همچنین در بحث تنظیم بازارِ کالاهای اساسی نظیر حبوبات، برنج، روغن و شکر صحبت‌هایی صورت گرفته که از طریق بازارگاه در اختیار مباشران قرار دهیم تا این تنظیم ادامه دار باشد و بتوانیم ثبات بازار را حفظ کنیم.

اما آجیل از آن دسته خوراکی‌های است که چندسالی است از سبد خانوارها حذف شده و خیلی‌ها جشن‌ها و اعیادی نظیر شب یلدا و عید نوروز را بدون آن سپری کرده‌اند با این حال امسال، برخی غرفه‌هایی که وابسته به شهرداری و نهادهای دیگر بودند دست به فروش آجیل‌های تنظیم بازار زدند با این حال باز هم قیمت آجیل بالا بود و با توجه به نرخ‌هایی که غلامرضا خدامی، رئیس اتحادیه صنف خشکبار و آجیل فروش تهران در خصوص قیمت‌های مصوب آجیل در شب یلدا ارائه کرد، قیمت آجیل شب یلدای ممتاز شامل «پسته اکبری» یا «احمدآقایی ممتاز»، «بادام هندی»، «مغزگردو»، «انجیر»، «مغز فندق خام»، «بادام پوست کاغذی»، «توت کشمش مویز»، «برگه زردآلو»، حداکثر ۴۸۰ هزارتومان تثبیت شد. این شب یلدا باسلق کم بود اما گویا پسته در حد زیادی در بازار توزیع شده و یک کاهش حدود ۲۵ تا ۱۵ درصدی باشد.
ذکر این نکته لازم است که تخلفانی هم در خصوص گرانفروشی و عدم تبعیت از قیمت‌ها گزارش شد و حالا باید دید که آیا قیمت آجیل شب عید از این گران‌تر می‌شود یا به همین مقدار باقی می‌ماند؟

به سراغ بازار میوه و سبزیجات می‌رویم با نگاهی به صحبت‌های رئیس اتحادیه بارفروشان تهران که پیش‌تر گفته بود: با توجه به شرایط مساعد تولید و فراوانی عرضه پیش‌بینی می‌شود که بازار میوه شب عید نوسانی نداشته باشد.

هرچند به گفته رئیس اتحادیه صنف بارفروشانِ تهران، با برنامه‌ریزی‌هایی که در خصوص ثبات قیمت‌ها و عرضه در بازار صورت گرفته با همین فرمان اگر پیش برویم، شب عید نه افزایش قیمت خواهیم داشت و نه کمبود. البته اکبر یاوری فروشانی، این اتفاق را منوط به عدم دخالت وزارت جهاد کشاورزی و سازمان تعاون روستایی دانسته که بر اعمال نظرهایِ غیر کارشناسی خود اصرار نکرده و به اسم تنظیم بازار و ذخیره‌سازی شب عید، بازار میوه و تره‌بار را به هم نریزند.

او به برخی سیاست‌های اشتباه در زمینه الگوی کشت اشاره کرده و گفته نداشتن الگوی مناسب برای کشت موجب می‌شود که در برهه‌ای یک قلم کم شود و قیمتش بالا برود و در برهه دیگر روی دست کشاورز بماند!

یاوری همچنین در خصوص قیمت‌های فعلی و اینکه آیا تا شب عید نوسان خواهند داشت یا خیر، توضیح داده که «قیمت‌ها تا درصدی بالا می‌رود برای نمونه سیب و پرتقال. الان پرتقال شمال در میدان بین ۱۰ هزار تومان تا ۱۷ یا ۱۸ هزار تومان است و اگر با شیبی ملایم در نظر بگیریم به این دلیل که تقاضا هم در شب عید بالاتر می‌رود ممکن است روی حدود ۲۵ یا شش هزار تومان بایستد.»

اما در حال حاضر سیب درختی در میدان از ۲۰ تا ۴۰ هزار تومان فروخته می‌شود و این بستگی دارد که به کدام شهرستان تعلق داشته باشد؛ سیب‌های سمت آذربایجان‌غربی، قیمت پایین‌تر است به این دلیل که قند سیب بالاتر و قابلیت نگهداری آن کمتر است اما سیب‌هایی مثل سیب دماوند یا سیب میانه، مراغه و کهگیلویه و بویراحمد و سمت سمیرم، مرغوب‌تر بوده و قابلیت نگهداری بیشتری در سردخانه داشته و تا حدودی قیمت‌شان بالاتر است و سفید آن میان ۳۰ تا ۴۵ هزار تومان و قرمز آن بین ۳۰ تا ۴۰ هزار تومان است.

به گل می‌رسیم؛ کالایی که به نظر با قیمت‌های نجومی‌اش به ویژه در روز مادر امسال دیگر کسی نمی‌تواند یک شاخه هم برای سفره هفت سینش تهیه کند.

قیمت‌های مصوب گل در روز مادر بنا به اعلام اکبر شاهرخی، رئیس اتحادیه صنف فروشندگان گل و گیاه تهران، این ارقام بودند: قیمت گل رز در درجات یک، دو و سه، ۵۰، ۶۰ و ۷۰ هزار تومان اعلام شده؛ گل داودی ۷۰ تا ۸۰ هزار تومان، میخک دانه‌ای ۷۰ تا ۸۰هزار تومان، لیلیوم؛ شاخه‎ای ۲۵۰ هزار تومان، آنتوریوم ۸۰ هزار تومان، آفتابگردان؛ شاخه‌ای ۵۰ هزار تومان، نرگش شاخه‌ای ۱۰ هزار تومان، آلسترومریا ۱۰ شاخه ۲۵۰ هزار تومان و گل مریم، شاخه‌ای ۵۰ هزار تومان بود.
مشتی آجیل بر سفره هفت سین

نگاهی گذرا به قیمت برخی اقلامِ ضروری و غیر ضروری اگر نگوییم، حیاتی و غیر حیاتی در زندگی مردم با توجه به نزدیک شدن به ماه مبارک رمضان و سال جدیدی و قرار گرفتن در موقعیت زمانی شب عید، از این رو که مردم مطمئن باشند کالاهایی مثل مرغ و گوشت قیمت‌شان ثابت بماند و برخی خوراکی‌های لازمه این روزها تا حدودی کاهش قیمت داشته باشند.

🔻روزنامه ایران
📍 توسعه صنعت حمل و نقل ریلی با لکوموتیو ملی
نوسازی ناوگان ریلی در دولت سیزدهم شامل ۱۱۹ دستگاه واگن مسافری بازسازی شده و ۲۲ دستگاه واگن مسافری و خودکشش جدید می‌شود
بین ظرفیت‌های کشور و میزان حمل بار تناسب وجود ندارد. برای مثال با اینکه ظرفیت بنادر کشور ۳۰۰ میلیون تن است اما عملاً دو سوم آن استفاده نمی‌شود چون ناوگان یا زیرساخت‌ها برای اتصال بنادر به شبکه حمل‌ونقل مانند ریل توسعه نیافته است. با اینکه در حال حاضر حدود ۷۰ میلیون تن ظرفیت بندری مورد استفاده قرار می‌گیرد اما ظرفیت ریلی تنها ۳ میلیون تن است که این ۳ میلیون تن نیز به علت کمبود ناوگان قابل استفاده نیست. همچنین مهمترین اثر کمبودها در حوزه حمل و نقل، کاهش توان رقابتی با کشورهای منطقه در زمینه ترانزیت و درآمدزایی از این محل برای کشور است. مرتضی نوروزی، مدیر پروژه طرح‌های ملی شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور در خصوص توان رقابت ترانزیتی ایران معتقد است «با اینکه ما در منطقه یکی از ژئوپلیتیکی‌ترین کشورها هستیم اما کشورهای دیگر ما را در ترانزیت دور می‌زنند.»
وی می‌افزاید: ۲۰ سال است که دنبال طرح جامع حمل‌ونقل ریلی هستیم اما هنوز به آن دست پیدا نکرده‌ایم. هر سال یک طرح به طرح‌های ریلی اضافه می‌شود؛ اما هنوز طرح جامع نداریم و می‌گوییم اولویت اول ما چابهار است و در حال ساخت طرح‌های دیگری هستیم.
بر اساس آمار شرکت راه‌آهن، از ابتدای دولت سیزدهم تاکنون، سه‌هزار و ۸۴۹ دستگاه ناوگان ریلی را بازسازی و نوسازی کرده‌ایم که از این تعداد، یک هزار و ۱۵۲ دستگاه آن مربوط به سال ۱۴۰۲ است. عملکرد شرکت راه‌آهن از ابتدای شهریورماه ۱۴۰۰ تا پایان دی ماه سال‌جاری حاکی از آن است که سه‌هزار و ۸۴۹ دستگاه شامل واگن باری جدید، واگن مسافری و خود کشش نو، لکوموتیو جدید، واگن مسافری بازسازی شده و لکوموتیو بازسازی شده وارد شبکه ریلی کشور شده‌ و از این میزان، سه‌هزار و ۶۳۲ دستگاه واگن باری نو بوده است.
همچنین نوسازی ناوگان ریلی در دولت سیزدهم شامل ۱۱۹ دستگاه واگن مسافری بازسازی شده و ۲۲ دستگاه واگن مسافری و خودکشش جدید می‌شود. شبکه ریلی کشور در دولت سیزدهم میزبان ۳۱دستگاه لکوموتیو بازسازی شده و ۴۵دستگاه لکوموتیو جدید بوده است.
توسعه ناوگان حمل‌ونقل بویژه حمل‌ونقل ریلی به‌عنوان اولویت سیاست‌های دولت سیزدهم همواره مورد تأکید است. بر اساس آمار، در حال حاضر حمل‌ونقل ریلی در حوزه واگن باری به خودکفایی رسیده و به گفته «سید میعاد صالحی» مدیرعامل شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران، در حال حاضر در حوزه ساخت واگن باری به واردات هیچ قطعه‌ای از خارج نیاز نداریم.
فعالان حوزه حمل‌ونقل ریلی، بر این موضوع تأکید دارند که در بخش ریلی، زیرساخت‌ها مشکلی ندارد اما کمبود ناوگان، فرسودگی ناوگان موجود و تعدد قوانین و بحث‌های دیپلماسی مشکل اصلی در عقب ماندن سهم حمل‌ونقل ریلی از حمل بار است. بر اساس این گزارش، ۱۵ هزار کیلومتر ریل در کشور داریم اما بین بار و بخش ریلی تناسب وجود ندارد و باید بین بخش ریلی، بهره‌برداری و ناوگان تناسب ایجاد شود.
کمبود واگن و لکوموتیو، در حال حاضر معضل بخش حمل‌ونقل ریلی در حوزه مسافری و بویژه باری است. بر اساس آمار، ۹۰۰ لکوموتیو در کشور داریم اما فقط ۵۷۴ عدد در شبکه فعال است و این معضل باعث شده تا نتوان همه تقاضاها را در حمل باری پوشش داد.
در حال حاضر بیشتر ناوگان ریلی با تولید داخل و تعمیرات ناوگان موجود تأمین می‌شود. برخی فعالان این حوزه تأکید می‌کنند که برای جبران کمبود نیاز به واردات واگن و لکوموتیو داریم، اما متولیان بخش می‌گویند در کشور توان تولید برای رفع تمام نیازها در بخش حمل بار و مسافر را داریم.

ظرفیت تولید داخلی داریم
در این خصوص بابک احمدی، سرپرست سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران در گفت‌و‌گو با «ایران» گفت: در تأمین ناوگان سنگین مانند اتوبوس، لکوموتیو و واگن اصلاً بحث کمبود ظرفیت تولید یا تکنولوژی مطرح نیست و مهم‌ترین مشکل در این بخش تأمین منابع و نقدینگی است که اگر منابع و سرمایه تأمین شود، ظرفیت افزایش تولید در صنایع وجود دارد.
وی افزود: مشتری برای خرید ناوگان نگین باید پول داشته باشد، شرکت‌های باری و مسافری اگر منابع لازم را داشته باشند و نیاز خود را به کارخانجات داخل ثبت سفارش دهند و از آن طرف کارخانجات نیز سرمایه در گردش داشته باشند تمام نیاز وسایل نقلیه سنگین در کشور تأمین خواهد شد. تأمین ناوگان سنگین به منابع سنگین نیاز دارد، کمبود منابع مشتری را مجبور می‌کند به سراغ سایر روش‌ها برود تا تأمین منابع کند.
وی افزود: در مقطعی بحث تهاتر نفت برای تأمین ناوگان سنگین مطرح بود اما الان این ظرفیت وجود ندارد زیرا در حال حاضر دولت نفت می‌فروشد و هر جا لازم باشد بر اساس ضوابط، منابع را تخصیص می‌دهد بنابراین تهاتر نفت دیگر انگیزه‌ای برای واردات نیست.
به گفته معاون وزیر صمت، برخی برای اینکه تولید داخل را ضعیف نشان دهند و اقدام به واردات کنند، مسأله کیفیت یا قیمت ناوگان وارداتی را مطرح می‌کنند در حالی که این موضوعات فقط به خاطر انگیزه بالا در واردات است. تولیدات ماشین سنگین داخلی به هیچ وجه از ماشین‌های وارداتی گران‌تر نیست و قیمت ماشین‌های سنگین تولید داخل ارزان‌تر یا در نهایت برابر ناوگان وارداتی است، بنابراین تأکید می‌کنم محصول چینی در بازار صنایع سنگین ارزان‌تر نیست اگر گران‌تر نباشد.
سرپرست سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران در خصوص کمبود واگن و لکوموتیو در کشور گفت: در حال حاضر ۳ کارخانه تولید لکوموتیو داریم که سال گذشته یک کارخانه ۳۰ و یک کارخانه ۳ عدد لکوموتیو تولید و کارخانه دیگر، تولیدی نداشت چون سفارشی نداشت. تولیدکنندگان دنبال سفارش هستند، اگر سفارش بدهیم تولید می‌کنند و هیچ مشکلی در ظرفیت فنی تولید نداریم. تکنیک، ظرفیت، کیفیت و قیمت صنایع سنگین داخلی، توان رقابت با محصولات خارجی را دارد و هیچ مسأله‌ای برای تولید در کشور نداریم.
احمدی تأمین نقدینگی را معضل کلان اقتصاد دانست که برای افزایش تولید باید به گفته او این معضل حل شود. وی افزود: مشتری در هر صورت برای تأمین ناوگان مورد نیاز چه از تولید داخل و چه واردات به نقدینگی نیاز دارد و اگر نقدینگی تأمین شود، ترجیح شرکت‌ها و مشتریان خرید از داخل است.

زیرساخت‌ها در حال توسعه

در بحث زیرساخت‌های ریلی، خیرالله خادمی مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربنا‌های حمل ونقل کشور معتقد است: یکی از عوامل اصلی رشد اقتصادی، تعریف زیرساخت‌های آن است و بدون تعریف، این موضوع امکان پذیر نیست. به طور قطع ایران و منطقه از این قاعده مستثنی نیست چراکه ایران از دیرباز پل ارتباطی بین شرق و غرب دنیا می‌باشد و بخشی از توسعه اقتصادی ایران بابت این موضوع بوده است. خادمی گفت: ۵۵ میلیون تن بار داخل کشور می‌آید، اما تنها ۵ میلیون تن حمل می‌شود و میزان پیشرفت و سهم حمل بار در بخش ریلی ما تنها ۱۰ درصد است. مشکلی که در این حوزه وجود دارد، آن است که ما از ریل نتوانسته‌ایم متناسب با ظرفیت‌های موجود استفاده کنیم. بین بار و بخش ریلی تناسب وجود ندارد و باید بین بخش ریلی، بهره‌برداری و ناوگان تناسب ایجاد شود.
معاون وزیر راه و شهرسازی اظهار کرد: منابع مالی نسبت به نیاز و درخواست طرح‌ها بسیار کم بوده است چرا که در سال ۸۵ تنها ۱۰ طرح ریلی داشته‌ایم، اما هم‌اکنون ۳۸ طرح داریم که برای اجرای آن حداقل هزار همت لازم داریم، اما عدد ریالی که پرداخت می‌شود، کمتر از یک همت است بنابراین باید اجرای آنها را اولویت‌بندی کنیم که این موضوع چالش اصلی ما است. او گفت: در بخش برون‌مرزی ترانزیت و موقعیت جغرافیایی باید حتماً حفظ شود و تناسب‌ها بین ریل، ناوگان و بار برابر شود. در یک منطقه‌ای زیرساخت متصل شده، اما بار وجود ندارد و در بخش دیگری بار و تقاضا وجود دارد، اما اتصالات کامل نیست. خادمی افزود: طبق برنامه هفتم باید به زیرساخت‌های لازم برسیم که شامل جاده‌ای، ریلی و ناوگان مورد نیاز است.

🔻روزنامه همشهری
📍 چرخ بازار لاستیک می‌چرخد
شرایط خرید لاستیک در بازار اعلام شده و فعالان و مسئولان صنف لاستیک‌فروشان از رفع مشکلاتی که در خرید لاستیک دولتی وجود داشت خبر داده‌اند، هرچند همچنان خریدارانی هستند که از مشکلات مربوط به خرید لاستیک گلایه دارند و برخی می‌گویند خرید لاستیک به‌صورت دولتی و با سند خودرو هنوز هم راحت نیست. به گزارش همشهری، براساس مصوبه جدید وزارت صمت که به‌تازگی ابلاغ شده است، ثبت اطلاعات در سند خرده‌فروشی تایر سواری الزامی است و علاوه بر اخذ اطلاعات کد ملی و شماره تلفن خریدار، فروشنده ملزم به ثبت شماره برگ سبز خودرو و شماره شاسی است. همچنین، برای تایرهای پرتقاضای رینگ ۱۳و ۱۴فقط در سال ۴حلقه تایر با یک کد ملی و شماره شاسی و موتور امکان خرید وجود دارد. یکی از فروشندگان بازار لاستیک در این زمینه به همشهری می‌گوید:‌ ما فروشندگان تا سال گذشته لاستیک را حتی با ضرر می‌فروختیم چون تولید آن زیاد اما تقاضا کم بود؛ اما از اواخر سال گذشته کارخانه‌ها به‌دنبال افزایش قیمت بودند که مورد موافقت دولت قرار نگرفت و برای همین عرضه را کم کردندکه باعث کمبود و جهش قیمت لاستیک در بازار آزاد شد. در این میان، مصرف‌کنندگان می‌گویند که خرید لاستیک به‌صورت دولتی راحت نیست و محدودیت در عرضه لاستیک دولتی، آنها را ناچار به خرید لاستیک آزاد کرده است.

شهرستانی‌ها هم از تهران لاستیک می‌خرند
رئیس اتحادیه فروشندگان لاستیک تهران می‌گوید: لاستیک به سهولت در دسترس مردم است و تمام واحدهای صنفی عرضه‌کننده لاستیک در حال توزیع هستند. محمدرضا آل‌سارا در گفت‌وگو با همشهری می‌افزاید: تحویل کالا در حال حاضر آنقدر راحت شده که در تهران تقریباً کسی نیست که لاستیک نگرفته باشد و حتی از شهرستان‌ها برای خرید لاستیک به تهران می‌آیند. او با تأکید بر اینکه در کشور هیچ کمبودی در بازار لاستیک وجود ندارد، می‌گوید: با توجه به توان تولید کارخانه‌ها هیچ کمبودی نداریم فقط در مواقعی کمبود ۲سایز پرمصرف ۱۳و ۱۴پیش می‌آید که با هماهنگی‌ وزارت صنعت و شرکت‌های تولیدی، درصورتی‌که یک مقدار تولید این تایرها هم افزایش یابد به‌راحتی جوابگوی مصرف‌کنندگان خواهیم بود. آل‌سارا در مورد شرایط جدید عرضه رینگ‌های ۱۳و ۱۴می‌گوید: نمایندگی‌های فروش لاستیک در سایزهای ۱۳و ۱۴برای یک سال ۴حلقه تایر می‌دهند که به‌نظر کافی است و اگر کسی این مقدار برایش ناکافی باشد احتمالاً مصرف‌کننده غیرواقعی است.

کندی عرضه اینترنتی
طبق اعلام سامانه جامع تجارت، در زمان ثبت اسناد فروش به مصرف‌کننده تایر سواری، شماره برگ سبز خودرو و ۵رقم انتهای شماره شاسی به‌صورت الزامی دریافت می‌شود. همچنین، کد ملی و شماره تلفن همراه تحت مالکیت کاربر نیز مانند قبل دریافت می‌شود. علاوه بر آن، برخی از شرکت‌ها فروش مستقیم اینترنتی دارند و می‌توان به سایت آنها یا نمایندگی‌های فروش در بازار هم مراجعه کرد. اما برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که روند عرضه اینترنتی به کندی انجام می‌شود. مصطفی تنها، سخنگوی انجمن تایر می‌گوید: با تغییر نحوه عرضه، شرایط برای نمایندگی‌ها تا حدی سخت و زمانبر شده برای همین فروشندگان از این روش فروش به دلیل کندی اینترنت یک مقدار ناراضی هستند که سبب می‌شود برخی خریداران در زمان ثبت‌نام و خرید با مشکل کندی روند روبه‌رو شوند.

لاستیک گران می‌شود؟
حسین فرهیدزاده، معاون وزیر صنعت با رد شایعات احتکار لاستیک اعلام کرد که تایر گران نمی‌شود. سخنگوی انجمن تایر هم می‌گوید: در چند وقت گذشته هیچ‌گونه افزایش قیمتی در بازار لاستیک نداشته‌ایم اما همچنان تولیدکنندگان از قیمت راضی نیستند و ما امیدواریم قیمت از حالت دستوری خارج و متناسب با تورم تنظیم شود تا تایرسازان بتوانند برای سرمایه‌گذاران خود سود مشخص عادلانه‌ای را تضمین کنند.

بخشنامه‌های پیاپی و سردرگمی مردم
سخنگوی انجمن تایر با تأیید عرضه لاستیک در بازار به همشهری می‌گوید: در حال حاضر عرضه کاملاً عادی است و تولیدکنندگان در حال تولید هستند و به ما گزارش خاصی مبنی بر کمبود داده نشده است.مصطفی تنها ادامه می‌دهد: ازآنجاکه در چند‌ماه اخیر نحوه عرضه تایر دچار بخشنامه‌های پی‌درپی شده، شاید مردم مقداری سردرگم شده باشند وگرنه به لحاظ عرضه مسئله خاصی در بازار نیست.